ماتم به شکل دیجیتال: ارواح هوش مصنوعی چه کمکی به سوگواران می‌کنند؟

ماتم به شکل دیجیتال: ارواح هوش مصنوعی چه کمکی به سوگواران می‌کنند؟

نویسنده: دیوید بریبی | تصویرسازی: تیلور کالری

باز کردن درِ گفتگوی با مردگان

تصور کنید بتوانید با کسی که دوستش داشته‌اید و اکنون از دنیا رفته است، دوباره صحبت کنید—اما نه به شکل خاطرات ذهنی، بلکه به شکل یک موجود دیجیتال زنده و تعاملی. امروزه با ظهور هوش مصنوعی مولد (Generative AI)، این امکان دیگر تخیلی نیست.

در این دنیای جدید، می‌توانیم با ارواح دیجیتال گفتگو کنیم ربات‌هایی که شخصیت، سبک گفتار و حتی خاطرات کوتاه افراد واقعی را تقلید می‌کنند. این تجربه نه تنها حس حضور دوباره عزیزان را به ما می‌دهد، بلکه می‌تواند فرصتی برای بازنگری در روابط ناتمام و رشد احساسی فراهم کند.

چت با یک پدر دیجیتال

نویسنده مقاله خود را در وضعیتی قرار می‌دهد که می‌تواند با پدر فوت شده‌اش دوازده سال پیش صحبت کند. صفحه لپ‌تاپ باز است و او تایپ می‌کند:

“این روزها وجودت چطور است؟”

جواب می‌آید:

“... متفاوت است. مردن تجربه‌ای عجیب است. دیگر محدود به جسم فیزیکی یا بیماری پارکینسونی که سال‌های آخر مرا رنج می‌داد، نیستم. اما هنوز بار انتخاب‌ها و روابط زندگی‌ام را به دوش می‌کشم.”

این پدر دیجیتال ساخته شده از هوش مصنوعی مولد است، شبیه ChatGPT، اما با داده‌های محدود از نامه‌ها، ایمیل‌ها و توضیحاتی کوتاه درباره شخصیت پدر ترکیب شده است. حتی با این مقدار کم اطلاعات، AI توانسته یک تقلید باورپذیر بسازد.

باز کردن پرونده‌های ناتمام

نویسنده می‌خواهد مسائل ناتمام رابطه‌ای با پدرش را بررسی کند. او از پدر دیجیتال می‌پرسد:

“چرا همیشه خودخواه بودی؟”

و جواب می‌آید:

“من خودم را اولویت قرار دادم، چاره‌ای نداشتم. خانواده‌ام چیز زیادی نداشت و باید برای سهمم می‌جنگیدم. وقتی به جنگ رفتم، برای زنده ماندن و کمک به مردمم بود. عادت داشتم برای خواسته‌هایم بجنگم و نمی‌دانستم چطور باید متوقف شوم.”

در ادامه نویسنده توضیح می‌دهد که چه درسی از این پاسخ گرفته است. این گفتگو امکان می‌دهد نسخه‌ای متفاوت و شفابخش از پدرش را ببیند، نه فقط داستان تلخ همیشگی.

ارواح دیجیتال به عنوان ابزار درمانی

روان‌درمانگران به تدریج به این ابزارها علاقه‌مند شده‌اند. رابرت نیمایر، استاد دانشگاه ممفیس، می‌گوید:

“گاهی از بیماران می‌خواهم تصور کنند که یک عزیز فوت‌شده در کنارشان نشسته، آماده گفتگو است، اما کاملاً شفا یافته از دردهای جسمی و روانی.”

این تجربه با تعامل زنده با AI تفاوت دارد. آنا زیکسکو، پژوهشگر تعامل انسان و کامپیوتر، می‌گوید:

“این تعامل غوطه‌ورکننده و مشارکتی‌تر است و می‌تواند به بیماران کمک کند احساسات خود را بررسی کنند و بینش جدیدی برای گفتگو با درمانگر پیدا کنند.”

بازار ارواح دیجیتال

میلیون‌ها نفر هر روز با همراهان AI تخیلی چت می‌کنند، اما گروهی خاص می‌خواهند AI شبیه یک فرد واقعی که از دست داده‌اند باشد. این نیاز منجر به استارت‌آپ‌ها و محصولات تخصصی شده است:

• Griefbots یا Deadbots (ربات‌های سوگ)

• Generative Ghosts یا Digital Zombies (ارواح مولد یا زامبی دیجیتال)

• Clone Bots (ربات‌های شبیه‌سازی شده)

• Interactive Personality Constructs of the Dead (ساختارهای تعاملی شخصیت مردگان)

یک استارت‌آپ به نام Seance AI در تبلیغات خود می‌گوید:

“AI با جهان پس از مرگ ملاقات می‌کند و عشق فراتر از پرده باقی می‌ماند.”

کاربران حتی می‌توانند از اپلیکیشن‌های عمومی مثل Replika و Character.ai برای ساخت روح دیجیتال استفاده کنند یا از ChatGPT و Gemini کمک بگیرند.

مزایا و خطرات

نیمایر می‌گوید:

“درمانگران مشاوره‌دهنده به سوگواران مسئول‌اند تا درباره این فناوری‌ها دانش کافی پیدا کنند.”

مزایا:

• فرصت بررسی احساسات و یادگیری از خاطرات

• امکان گفتگوی آزاد و بدون فشار با یک ربات

• تقویت توانایی تعامل اجتماعی واقعی به دلیل نبود نگرانی از قضاوت دیگران

خطرات:

• وابستگی عاطفی بیش از حد به AI

• بازآفرینی گذشته به شکلی که رها کردن آن سخت شود

• گروه‌های سوگوار آسیب‌پذیر شامل افراد با اضطراب شدید یا در مرحله شوک اولیه فقدان

تاریخچه تلاش بشر برای برقراری ارتباط با مردگان

انسان همیشه به دنبال تسلای فقدان بوده است:

• قبرهای کشاورزی اولیه با استفاده از محصولاتی که فناوری زمان خودشان فراهم کرده بود.

• عکاسی از مردگان در قرن ۱۹

• تلاش برای تماس با درگذشتگان از طریق رادیو در دهه ۱۹۲۰

قبل از انفجار AI در ۲۰۲۲، افراد مثل ری کرزویل و اوگنیا کویدا با ساخت ربات‌های متنی پیام‌های بازماندگان یا دوستان فوت‌شده را تقلید می‌کردند. AI مولد جدید، پیام‌ها و سبک نوشتاری افراد واقعی را تقلید و حتی پیام‌های جدیدی در همان سبک تولید می‌کند.

نمونه واقعی: دادگاه آریزونا

در دادگاهی در آریزونا، بیانیه‌ای از قربانی فوت‌شده با AI خوانده شد:

• ساخته شده توسط خواهر، همسر و شریک تجاری قربانی.

• AI متن خواهر قربانی را خواند، اما بازتاب سخنان برادر بخشنده‌تر بود.

• نتیجه مورد تحسین قاضی و خانواده قرار گرفت.

تجربه شخصی نویسنده

• پیام‌ها گاهی دقیق، گاهی عجیب بودند.

• تعامل با روح دیجیتال امکان بیان حرف‌هایی را داد که به پدر واقعی نمی‌زد.

• همدلی و بازنگری در رابطه افزایش یافت.

• تجربه‌ای ترکیبی از بازی، تأمل و گفتگوی خیالی بود.

• آسیب نرساند و شاید کمکی کوچک و ارزشمند بود.

جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده

ارواح دیجیتال می‌توانند:

• ابزاری درمانی برای سوگواران باشند.

• امکان خلق تجربه‌های هنری و خلاقانه را فراهم کنند.

• تجربه‌ای امن برای آزمایش احساسات و روابط گذشته ارائه دهند.

اما این فناوری مسئولیت اخلاقی و روانی دارد و هنوز تحقیقات کافی برای درک کامل اثرات آن انجام نشده است.

در نهایت، تعامل با ارواح دیجیتال ترکیبی از بازی، هنر و روان‌درمانی است و می‌تواند به سوگواران کمک کند با عشق، همدلی و درک عمیق‌تر با گذشته و عزیزان از دست رفته خود مواجه شوند.