عذرا شعبانی ۱۴۰۴/۰۹/۱۲ 0نظر

جسد پسری که در تابوت مسی مومیایی شد و به رنگ سبز درآمد

(Boy’s body was mummified and turned green by a copper coffin)

خلاصه

حدود سه قرن پیش، پسری نوجوان در شمال ایتالیا در یک جعبه مسی دفن شد، اما سرنوشت غیرمعمول او باعث شد که امروزه تنها مومیایی تقریباً کامل سبز جهان باشد. مطالعه این مومیایی نشان می‌دهد که فلزات سنگین مانند مس نه تنها می‌توانند از بدن محافظت کنند، بلکه می‌توانند رنگ و ساختار استخوان‌ها و پوست را به شکل شگفت‌انگیزی تغییر دهند. این پژوهش، ترکیبی جذاب از تاریخ، پزشکی قانونی و شیمی است و دیدگاه ما را درباره مومیایی‌سازی طبیعی و تأثیر محیط بر بقای بدن کاملاً تغییر می‌دهد.

کریستا لسته-لاسرر

در زیرزمین یک ویلای قدیمی در بولونیا، جسدی پیدا شد که چشم دانشمندان را خیره کرد: پسری نوجوان که تقریباً تمام بدنش از پوست تا استخوان به رنگ سبز درآمده بود. این پسر حدود سه قرن پیش در یک جعبه مسی دفن شده بود و اکنون به تنها مومیایی تقریباً کامل سبز شناخته‌شده در جهان تبدیل شده است.

شاید شما قبلاً اجساد مومیایی یا اجزای بدن سبز شده را دیده باشید، مثل دست مومیایی‌شده یک نوزاد که در مجارستان قرون وسطی همراه با یک سکه مسی دفن شده بود، اما این مومیایی ایتالیایی تفاوتی بزرگ دارد: تقریباً کل بدن حفظ شده است و تنها پاها مفقود شده‌اند.

این جسد در سال ۱۹۸۷ کشف شد و برای بررسی پزشکی قانونی به دانشگاه بولونیا فرستاده شد. نتایج نشان داد که این جسد متعلق به پسری بین ۱۲ تا ۱۴ سال است. از آن زمان، مومیایی با دقت در دانشگاه نگهداری می‌شود تا تحقیقات بیشتری روی آن انجام شود.

آنا ماریا آلابیزو، دانشمند حفاظت از دانشگاه رم، توضیح می‌دهد که بررسی این مومیایی یک پروژه بین‌رشته‌ای بود؛ تیمی شامل ژنتیک‌شناسان، انسان‌شناسان، رادیولوژیست‌ها، ریاضی‌دانان، فیزیک‌دانان و متخصصان علوم کامپیوتر روی آن کار کردند. او می‌گوید: «این یک همکاری فوق‌العاده بود و هر متخصص نکته‌ای جدید درباره مومیایی و رازهایش ارائه کرد.«

تحقیقات نشان داد که مرگ پسر بین سال‌های ۱۶۱۷ و ۱۸۱۴ رخ داده است و هیچ نشانه‌ای از بیماری یا آسیب جسمی شدید در بدن دیده نمی‌شود. مسی که بدن را احاطه کرده بود، به حفظ بافت‌های نرم و استخوان کمک کرد، زیرا مس خاصیت ضد میکروبی طبیعی دارد و از تجزیه بدن جلوگیری می‌کند.

اما جالب‌ترین نکته این است که مس فقط محافظ نبود؛ با اسیدهایی که از بدن خارج می‌شدند واکنش داده و جعبه را خورد کرد. این واکنش باعث شد که یون‌های مس به تدریج جایگزین کلسیم استخوان‌ها شوند و همزمان استخوان‌ها را محکم کنند و به آنها رنگ سبز درخشان و متفاوت بدهند.

پوست بدن نیز با لایه‌ای سبز و پوسته‌پوسته پوشیده شد که به آن پتینا (Patina) می‌گویند، همان پوششی که روی مجسمه‌های مسی و برنزی دیده می‌شود. پتینا زمانی شکل گرفت که مس با آب و دی‌اکسید کربن واکنش داد و بدن شروع به تجزیه کرد. تصور کنید سطح بدن مانند یک مجسمه کوچک مسی رنگ‌پریده می‌شود، اما همچنان شکل و جزئیاتش حفظ می‌شود.

کف جعبه در نهایت ترک برداشت و مایع از آن خارج شد، اما بدن در یک محفظه خنک و خشک با کمبود اکسیژن باقی ماند. این شرایط باعث شد که تجزیه بدن کند شود و پسر تا حد زیادی سالم بماند. احتمالاً پاهای او در همین مرحله جدا شده و گم شدند.

جولیا گالو از کالج دو فرانس در پاریس که اخیراً تصاویر مومیایی را دید، از زیبایی و شگفتی آن هیجان‌زده شد: «وای، این واقعاً فوق‌العاده است! تمام مطالعه این مومیایی مثل یک داستان علمی واقعی است.«

او تأکید می‌کند که بررسی دقیق فرایندهای شیمیایی و فیزیکی که باعث مومیایی شدن و تغییر رنگ پوست و استخوان‌ها شده، کار شگفت‌انگیزی بوده است. شواهد به روشنی نشان می‌دهند که مس چگونه هم حفظ و هم رنگ‌آمیزی بافت‌ها و استخوان‌ها را هدایت می‌کند.

منابع